Odwiedzając Półwysep Iberyjski nie sposób ich nie zauważyć. Są niemal wszędzie od kościołów, po pałace, przez restauracje, ławki w parku i na tablicach z nazwami ulic kończąc. Charakterystyczne, najczęściej niebiesko-białe tworzą nierzadko monstrualnych rozmiarów obrazy, które zapierają dech w piersiach. O czym mowa? O płytkach azulejos!
Co oznacza nazwa azulejos?
Nazwa azulejos pochodzi od arabskiego słowa azzelij. Słowo to tłumaczone jest na dwa sposoby. Może oznaczać “polerowany kamień” lub “mały gładki kamień”. Pochodzenie tej nazwy jest silnie związane z początkami produkcji tego rodzaju płytek, o których dowiesz się więcej za chwilę. Pierwsze azulejos miały przypominać popularne w tamtych czasach bizantyjskie i rzymskie mozaiki. Warto wspomnieć również o jeszcze jednej teorii, która ma tłumaczyć pochodzenie tej nazwy. Jest ona związana ze słowem azul. Azul zarówno w języku hiszpańskim jak i portugalskim oznacza kolor – niebieski. Z pewnością chodzi tu o niebieski kolor płytek, które są najpopularniejsze w szczególności w Portugalii, gdzie często stanowią dzieła sztuki. Jeśli nie znasz kolorów w języku hiszpańskim to zobacz moją lekcję na ten temat.
Długa historia azulejos w dużym skrócie
Aby poznać historię hiszpańskich płytek należy cofnąć się w czasie o ponad 1000 lat, bo aż do VIII wieku. Już przed inwazją muzułmanów prosta ceramika była znana na całym Półwyspie Iberyjskim. W XI wieku za sprawą Maurów, którzy wywarli ogromny wpływ na architekturę oraz kulturę Hiszpanii, pojawiły się również nowe technologie wytwarzania ceramiki. Pozwoliły na produkcję metalizowanych płytek kolorowych oraz odpornych na wodę. To właśnie te cechy wpłynęły na wzrost ich popularności i dynamiczny rozwój miejsc ich produkcji. Pierwszym dużym ośrodkiem słynącym z azulejos była Malaga.
Jednak dopiero w wieku XII pojawiły się pierwsze płytki pokryte szkliwem. Technika ta przywędrowała na Półwysep Iberyjski z dalekiej Persji. To właśnie uchodźcy z tamtych terenów używali takich płytek do wykańczania swoich domów. Do XVI wieku azulejos były towarem eksportowym, którym handlowano zarówno z krajami europejskim jak i arabskimi. W tym czasie powstały one głównie w Manises i Granadzie.
Nowe życie azulejos w Sewilli
Na przełomie XV i XVI wieku największe ośrodki produkujące azulejos straciły swoją pozycję na rzecz Sewilli i Toledo. To właśnie w nich wraz z kolejnym rozwojem technologii rozpoczęła się produkcja na skalę przemysłową. Płytki zostały ujednolicone pod względem rozmiaru i kształtu (kwadrat o boku od 13,5 do 14,5 cm). W ten sposób znacząco miał obniżyć się koszt ich produkcji. Należy jeszcze zauważyć wkład jaki w rozwój produkcji azulejos włożył Włocha – Francisco Niculoso Pisano, który zamieszkiwał Sewillę. To właśnie Franciso był prekursorem mody na murale wykonane z tego materiału. O dawnej potędze Sewilli pod tym względem świadczy chociażby Plac Hiszpański (Plaza de España). Znajdziecie na nim przepiękne przykłady wykorzystania azulejos. Przy ich użyciu ułożono nawet mapy wszystkich prowincji Hiszpanii!
Plac Hiszpański w Sewilli jest idealnym przykładem zastosowania azulejos.
Azulejos w dzisiejszych czasach
Sztukę azulejo tworzy się do dziś. Niemniej jednak rozwój nowych technologii oraz zmiana surowców używanych do produkcji tych płytek ciągle się zmienia. Nazwa azulejo jest jednak cały czas bardzo popularna w szczególności w Portugalii, gdzie spotkać je można na każdym kroku.
Azulejos w Porto spotkasz na każdym kroku
Jeśli planujesz podróż do Hiszpanii to przeczytaj koniecznie czym są hiszpańskie tapas.
